Mazmuny
Óńesh, asqazan, ash jáne toq ishek, baýyr, ótqaby jáne uıqybezi taǵamnyń qorektik bólikterin energııaǵa aınaldyrady jáne qorektik emes bólikterin qaldyqtarǵa ydyratady, qaldyqtar organızmnen syrtqa shyǵarylady. Ishektiń túınelisi – ishektiń boıymen taǵamnyń ótýiniń tolyqtaı nemese ishinara toqtaýy.
Ishek túınelisiniń paıda bolý sebepteri:
- Mehanıkalyq sebepter, bul kezde ishektiń belgili bir bóliginde kedergi turady
- Dınamıkalyq sebepter – bul kezde ishek durys jumys istemeıdi, biraq, onyń mehanıkalyq sebepteri bolmaıdy.
Ishektiń dınamıkalyq túınelisi – jalǵan bitelis dep te atalady, bul balalarda kezdesetin túınelistiń negizgi túri. Bul jaǵdaıdyń damý sebepteri:
- Ishek ınfektsııasyn týyndatatyn bakterııalar nemese vırýstar (gastroenterıt)
- Hımııalyq, elektrolıttik, nemese mıneraldyq úılesimsizdik (mysaly, kalıı deńgeıiniń tómendeýi)
- Ish qýysy aǵzalaryndaǵy operatıvtik aralasýdan keıingi asqynýlar
- Ishektiń qanmen qamtamasyz etilýiniń buzylýy (shajyrqaıdyń ıshemııasy)
- Ish qýysy aǵzalaryndaǵy ınfektsııalyq aýrýlar, mysaly, appendıtsıt
- Búırektiń nemese ókpeniń aýrýlary
- Keıbir dárilik preparattardy qabyldaý, ásirese, esirtkilik.
Ishektiń mehanıkalyq túınelisiniń sebepteri:
- Operatsııalyq aralasýdan keıin paıda bolatyn jabyspalar nemese tyrtyqtar.
- Bógde zattekter (ishekti biteıtin túrli jutyp qoıǵan zattar)
- Ót tastary (sırek)
- Jaryqtar
- Qatty nájis
- Invagınatsııa (ishektiń bir bóliginiń basqasyna enýi)
- Ishekti biteıtin isikter
- Ishektiń qaıyrylýy
- Ishtiń kebýi
- Tolyp ketý sezimi, jeldenýdiń artýy
- Ishtiń aýyrsynýy jáne túıilýi
- Aýyzdan jaǵymsyz ıis shyǵýy
- Ishtiń qatýy
- Dıareıa
- Jel shyǵara almaý
- Qusý
Ish aýmaǵyn teksergende dáriger ishtiń kebýin, aýyrsynýyn nemese jaryqtardy anyqtaıdy.
Ishektiń túınelisin anyqtaıtyn tekserister:
- Ish qýysy aǵzalarynyń kompıýterlik tomografııasy (KT)
- Ish qýysy aǵzalarynyń sholý rentgenografııasy
- Barıılik zattekpen klızma jasaý
- Óńeshti, asqazandy jáne ash ishekti zertteý úshin rentgenologııalyq sýretterdiń toptamasy
Ishtiń kebýiniń sımptomdarynyń aldyn alý jáne qusyqty joıý úshin arnaıy tútik (zondty) muryn arqyly asqazanǵa nemese ishekke engiziledi.
Toq ishektiń qaıyrylýynda tik ishekke tútikti engizý arqyly kómek kórsetiledi.
Zond engizý sımptomdardy jeńildetpegen jaǵdaıda nemese tinderdiń joıylýynyń belgileri paıda bolsa, ishektiń túınelisin týyndatatyn kedergilerdi joıý úshin operatıvtik aralasý qajet bolýy múmkin.
Ishektiń túınelisiniń paıda bolý sebebine balanysty. Kópshilik jaǵdaıda bul sebepter jeńil emdeledi.
Asqynýlar aparýy múmkin:
- Elektrolıttik (hımııalyq jáne mıneraldyq) úılesimsizdikke
- Sýsyzdanýǵa
- Ishektegi sańylaýdyń paıda paıda bolýyna (perforatsııa)
- Juqpalanýǵa
- Sary aýrýǵa (teri men kózdiń aǵynyń sarǵaıýy).
Eger kedergi ishektiń qanmen qamtamasyz etilýin bitese, bul juqpalansa jáne tinderdiń tirshiligin joıýǵa (gangrenaǵa) aparady. Tinderdiń joıylý qaýpi onyń bitelýiniń sebebimen jáne bitelý uzaqtyǵymen baılanysty. Jaryqta, ishektiń qaıyrylýynda, qynaptalýynda gangrenanyń damý qaýpi joǵary.
Jańa týǵan sábılerdegi ishektiń qabyrǵasyn buzatyn ishek túınelisi (nekrozdyq enterokolıt) ómirge qaýip tóndiredi jáne qan men ókpeniń juqpalanýyna aparady.
Kelesi jaǵdaılarda dárigerge kóriný qajet:
- Ishekti bosatyp, jelin shyǵara almaısyz
- Uzaq ýaqyt boıy ketpeıtin ishtiń kebýi
- Qusý saqtalady
Aldyn alý aýrýdy týyndatqan sebepterge baılanysty. Isik jáne jaryq sekildi aýrýlardy emdeý bitelistiń paıda bolý qaýpin azaıtady.
Bitelistiń keıbir sebepteriniń aldyn alýǵa bolady.
Paralıchtik túınek; Ishektiń qaıyrlýy; ishektiń túınelisi; ishektiń jalǵan bitelisi.